Bugün dünya genelinde pek çok organizasyon, iç kontrol ve risk yönetim faaliyetlerini, tabi oldukları veya kullanmayı kendileri tercih ettikleri rehber düzenlemeler ışığında yapılandırmaktadırlar. COSO’nun İç Kontrol ve Kurumsal Risk Yönetim Çerçeveleri, ISO’nun 31000 Standardı veya İngiliz Hazine Bakanlığı’nın Turuncu Kitabı gibi düzenlemelerin rehberliğinde, etkin sistemler kurulmaya çalışılmaktadır. Ülkemizdeki Kamu İdarelerinin iç kontrol sistemlerini oluşturmada baz alacakları ana düzenleme olanKamu İç Kontrol Standartları Tebliği de, COSO İç Kontrol Çerçevesini baz almaktadır. Bu çalışmada, dünya genelinde organizasyonların risk yönetimi ve iç kontrol sistemlerine yönelik yol gösteren düzenlemeler, belirli kriterler göz önüne alınmak suretiyle karşılaştırılmış ve sonuçlar okuyucunun değerlendirmesine sunulmuştur.

Karşılaştırmalarımız sonucunda dünyanın önde gelen popüler bazı rehber düzenlemelerinin tahmin edildiği gibi yüksek puanlar alamadıklarını görmekteyiz. Aşağıdaki tabloda rehber düzenlemeler alfabetik sıraya göre sıralandırılmıştır.

Tabloda yer alan kriterlerin açıklaması şu şekildedir:

Anlaşılabilirlik: 0-10 arası bir puanlama ölçeğinde, 0 tamamen anlaşılamaz, 10 tamamen net ve anlaşılabilir olarak değerlendirilmiştir. Belirsizlik, anlaşılamazlık, düşük okunabilirlik ve anlamsız şekil ve tablolamalar gibi tespitler, düşük skorlara neden olmaktadır.

Kavram: 0-10 arası bir puanlama ölçeğinde, 10 puan rehber düzenlemenin pek çok iyi ve yeni fikre sahip olduğuna, 0 puan ise içeriğinde hiçbir iyi ve yeni fikir barındırmadığına işaret etmektedir. Ayrıca kendisinden önce çıkan rehber düzenlemelerdeki fikirlere fazlasıyla benzeyen türde fikirler içeren ve yenilik getirmeyen düzenlemeler de içlerinde iyi bir kavramsal çerçeve olsa dahi vasat puan almıştır.

Rehberlik: 0-10 arası bir puanlama ölçeğinde, 10 puan rehber düzenlemenin kolayca ve başka bir rehbere ihtiyaç duyulmadan uygulanabilmesine işaret ederken, 0 puan rehberin işe yaramazlığına işaret etmektedir. Rehber düzenlemede, önemli konulara değinilmemiş olması, açık bir yön gösterilmiyor olması ve nasıl uygulanacağına dair ipucu verilmiyor olması gibi durumlar düşük puan almaya neden olmaktadır.

Tutarlılık: 0-10 arası bir puanlama ölçeğinde, 10 puan rehber düzenlemenin diğer tüm düzenlemeler ile uyumlu ve tutarlı olmasına işaret ederken, 0 puan düzenlemenin diğer hiçbir düzenleme ile tutarlı olmadığına işare etmektedir. Tutarlılık, örgütün, diğer düzenlemeler için endişe etmesine gerek kalmadan, bahse konu düzenlemeyi rahatlıkla uygulayabilme derecesine vurgu yapmaktadır (bir şey kaçırma endişesi olmadan uygulayabilme).

Karşılaştırma Tablosu İçin Tıklayınız (2 sayfa)