İş dünyasında yeni ve farklı bir dönem içindeyiz diyoruz ama bu söylemin içini somut örnekler ile doldurmak gerekiyor. Aksi halde kimse neyin, nasıl değiştiğini anlamıyor. İşte somut bir örnek olarak Trendyol. Çinli Alibaba’nın 350 milyon dolar yatırımı ile şirketin piyasa değeri 11.6 milyar dolar oldu. Borsa İstanbul’un piyasa değeri açısından en büyük şirketinin değeri yaklaşık 7.5- 8 milyar dolar ancak ediyor. Trendyol ise yapılan bu son işlemle ulaştığı 11.6 milyar dolarlık değerlemeyle, Borsa İstanbul’un en değerli şirketinin değerinden neredeyse %45 daha değerli olarak göze çarpıyor. Trendyol kuruluşundan itibaren 10-11 sene içinde Türkiye’nin en değerli şirketi oldu. Kendisinden 50-60 sene önce kurulan pek çok dev şirketi geçti. Yeni dönem, yeni kurallar. Peki şirketlerimiz bu kurallar ile oynamaya hazır mı?
Öncelikle içinde bulunduğumuz dönemi iyi algılamamız gerekiyor. Hangi business kolunda olursanız olun, işiniz ve sektörünüzün nereye gittiğini takip etmeniz artık yetmiyor. Teknoloji, sosyoloji, uluslararası siyaset, bilim ve sanat gibi alanları da takip etmek, bu alanlardaki trendleri de makro seviyede fark etmek gerekiyor. Trendyol, tam olarak bunu iyi yapabilmiş bir şirket. Şirketinizin bugüne kadar ortaya koyduğu strateji ve operasyon kabiliyetleri, sizi 20 sene sonrasına taşımayacak. Değişmek, farklılaşmak, dönüşmek zorundasınız. Bunu ne kadar erken kabul ederseniz, o kadar çabuk aksiyon alma şansınız var.
Pek çok şirket makro trendleri takip edip, içeride mikro işler ile uğraşıyor. Çok yanlış. Daha agile, yalın, verimli olmaya harcadığınız içsel çabaları, müşteriyi anlamaya, dertlerini anlamaya, noktaları birleştirmeye, dış çevredeki trendleri ve bu sorunlara çözümleri inovasyon ile ürün ve hizmetlere dönüştürmeye harcamalısınız. Daha iyi süreçlerden önce, daha iyi fikirlere, ürünlere, stratejilere ihtiyacınız var.
Makro yu anlamadan, mikro üzerinde kurumsal enerjileri tüketmek, yaklaşan bir kusursuz fırtınada güverteyi temizlemeye benziyor.
Trendyol, Türkiye’nin en değerli şirketi olurken, piyasa değeri olarak 50- 60 senelik dev holdingleri bir çırpıda geride bıraktı. Trendyol sadece bir öncü. Şu an yeni kurulmuş, kurulmakta olan start up ların size ne kadar kısa sürede rakip olabileceklerini anlatmam zor. Ancak bu böyle. Yeni start up var oyunun kurallarını biliyor ve siz daha harekete geçemeden, bir pazarı yıkıyor, bir sektörü yeniden şekillendiriyor. Yıkıcı teknolojileri, yapıcı şekilde inovasyonda kullanan bu şirketler ile gelecek 10-20 senede eski kurallar ile yola devam edecek olan şirketleri maalesef ezip geçecekler. Hangi sektörde olduğunuzun, pazar payınızın, kaç senelik şirket olduğunuzun, EBITDA’nızın hiç hükmü yok demiyorum ama doğru değer önerisi, doğru iş modeli ve güçlü finansman ile (ki finansman artık en kolay bileşen) pek çok yeni rakibiniz olabilir. Pazarınız birkaç alt pazara bölünebilir, sektörünüzde oyunun kuralları değişebilir.
O zaman ne yapmak lazım.
1- Önce değişimin farkında olun.
2- Trendleri muhakkak izleyin ve inovasyon çabalarınız ile eşgüdümleyin.
3- Müşterileri ve gelecekteki müşterileri muhakkak anlayın, iyi analiz edin, onların sorunlarını çözme odaklı bir kurumsal tutum geliştirin.
4- Kültürünüzü değişim, inovasyon ve müşteri odaklılık boyutları ile yapılandırın.
5- Trendleri ve değişimi algılayan, inovatif çözüm üretme kabiliyeti olan, yönetici değil, lider ruhlu insanlar ile çalışın.
6- İnovasyon yapın, farklılaşın, bunu sürekli yapın.
7- Stratejik düşünen, öğrenen, hızlı adapte olan bir organizasyon olun.
8- Mazeret değil çözüm üreten, risk ve fırsatları doğru öngörebilen bir insan kaynağı ile çalışın.
9- Teknolojiyi sadece operasyonlarınızda kullanmayın, teknoloji ile inovasyon yapın, teknoloji ile müşteri sorunlarını bulun, teknoloji ile hızlı ürün ve hizmet geliştirin.
10- Kafanızı kaldırın, rakiplere ve fiyat rekabetine odaklı bakış açılarınızı genişletin, fırsatları erken görün, kurum içi girişimciliği güçlendirin ve bir start up gibi hareket etmeye başlayın.