Türkiye salgın yönetimi- ekonomi arasında denge bulma çabaları içinde ekonomiyi ayağa kaldırma amaçlı hızlı bir normalleşme programını tercih etti. Bu tercihin sonucu olarak ekonomi kısmi olarak toparlarken, salgın şiddetlendi. Turizm dönemi bitene kadar, yani Eylül ortasına kadar, bu tercihe yönelik uygulamalar devam edecek. Ancak Eylül ortasına gelindiğinde, dünyada görülmeye başlanan 2. dalga, ülkemizde de görülmeye başlanacak. Peki şirketler bunun ne kadar farkındalar?
Haziran- Temmuz ve Ağustos dönemi iş dünyası için iyi geçti. Ertelenmiş talep, genişletilmiş para ve maliye politikaları ile birleşince, ortaya pek çok sektör için yüz güldüren cirolar çıktı. İnsanlar hızla normalleşti. Turizm gibi dışa açık sektörler hariç, içe dönük pek çok sektör kendisini toparlamaya başladı, ya da nefes aldılar. Bu durumun Eylül sonuna dek devam edeceğini düşünüyorum.
Öte yandan işin salgın tarafında, rakamlar endişe verici. Halkın önemli bir kesimi maske ve mesafe kurallarına uymuyor. Devlet, gerekli önlemleri ve tedbirleri siyasi ve ekonomik kaygılar ile alamıyor. Amaç şu; madem 2. dalga geldi, zor geçecek bir sonbahar öncesi iş dünyasına mümkün olduğu kadar iş yaptıralım. Normalleşme tablosunu bozmayalım. Nasılsa, sonbaharda karantinalar, filyasyonlar, yaygın testler başlar. Nasılsa tedavide de tecrübe kazandık, yatak kapasitelerini de artırdık.
Ancak bu gevşek politikanın en kötü ihtimalle Eylül 2. haftası, en iyi ihtimalle de Ekim başından itibaren sürdürülemez olacağı kesin. İş dünyası Ağustos- Eylül’de son nefesleri alacak. Sonrası büyük ihtimalle Mart- Mayıs dönemi gibi tedbirlerle geçecek. Peki iş dünyası, aşının güvenle piyasaya, gelişmekte olan ülkelere ulaştırılacağı 2021′in yaz dönemine kadar, yani COVİD riski bitene kadar ne yapacak? Mart-Mayıs döneminde yaşanan sıkıntılara tekrar düşmemek için ne yapılmalı? 2021′in yaz dönemine kadar şirketlerin iş stratejileri nasıl olmalı?
Öncelikle aşağıdaki konuların önem taşıyacağını ve bu konular üzerinde stratejiler geliştirilmesi gerektiğini düşünüyorum;
- İnovasyon temelli dinamik strateji geliştirme
- Çevrimiçi iş modelleri, ürün ve hizmet sunumu
- Karlılık analizi ve kar artırma stratejileri
- Nakit odaklı yönetim, nakit akışlarının iyileştirilmesi
- Kur riski yönetimi
- Kurumsal risk yönetimi
- Stratejik ittifaklar, birleşmeler, satın alımlar, çıkışlar
- Tedarik zincirinde sürdürülebilirlik, verimlilik ve esneklik sağlanması
- Değer zincirinde dijital dönüşüm
- İş süreçlerinin yeniden yapılandırılması ve dijital dönüşümü
- Ürünlere yeni pazarlar veya yeni kullanım alanları geliştirme
- Esnek çalışma ve performans yönetimi,
- Çevrimiçi iş ve görev takip, karar destek sistemleri
- Özellikle esnek çalışamayacak mavi yaka tarafında çalışan sağlığı ve güvenliği, COVİD prosedürleri ve uygulamanın denetimi
Ekim ayı başına kadar bu konular ile ilgili ciddi adımlar atılması gerekiyor. Ekim 2020- Mayıs 2021 arasının yani 8 aylık dönemin gerçekten zorlu geçeceğini düşünenlerden birisiyim.
Bu dönemde ayakta kalmanın en önemli iki kuralı inovasyon ve kurumsal risk yönetimi. Esasen bu iki olmazsa olmaz konu, diğerlerinin de temelini teşkil edecek. Bu dönemde, ürün, hizmet, süreç, model, pazar inovasyonları ile devamlı müşterinin dikkatini çekmek, hareket alanları açmak, şirketin tüm tedarik zincirini sağlama almak, dijitalleşerek maliyetleri azaltmak, kurumsal riskleri dinamik ve proaktif şekilde yönetmek en önemli stratejiler olacak.
Burada şirketlerin Yönetim Kurullarına büyük rol düşüyor. Yönetim Kurulları ve Komiteler, bu 8 aylık dönemde, çok aktif olmalı, kolları sıvamalı ve icraya yönlendirme ve destek sağlamalılar. İcranın yönetim kurulu desteği ile bu döneme girmesi, yapılacakların, alınacak kararların önceden birlikte değerlendirilmesi, iki tarafa da güven verecektir.
2.ci dalga, fırtınanın en sert dalgasıdır. İyi kaptanların, bu dalgaya hazır olmaları, bu dalgayı ciddiye almaları gerekmektedir. Yukarıda belirttiğimiz maddeler üzerinde ayrı ayrı tartışmak ve strateji geliştirmek gerekiyor. Hatta daha iyisi, şirketinizi COVİD’in olası 2. Dalgası için kapsamlı bir check up tan geçirmek. Bu öz değerlendirme için yukarıdaki maddeler iyi bir başlangıç noktası teşkil edecektir.