İç denetçilerin kişilik özellikleri ve kariyer tercihleri farklı olabilir. Bazıları denetim alanında devam ederek, bu alanda ilerlemeyi kendileri için daha uygun bulabilirken, bazıları da yöneticilik pozisyonlarına geçebilir, özellikle bankacılık sektöründe olduğu gibi kurumsal politika ve uygulama nedeniyle geçmek zorunda kalabilir.

İç denetimde devam etmek isteyenler için mutlaka denetimin alt alanlarında uzmanlaşmalarını ve CIA, CISA, CICS, CICP gibi profesyonel sertifikalara yönelmelerini öneriyoruz. Özellikle teknoloji kavramları, denetim teknikleri ve kontrol modelleri üzerinde bir uzmanlaşma geleceğe hazır olmak adına mantıklı gözüküyor.

Öte yandan, yönetim pozisyonlarına geçmek isteyen veya geçmek zorunda kalan iç denetçiler için de yönetime geçiş için bir hazırlık süreci gerekiyor.

İç denetçilerin belirli bir denetim tecrübesi sonrası yönetim pozisyonlarına geçmeleri benim şahsen desteklediğim bir argüman. En iyi yöneticilerin iç denetçiler arasından çıkacağını iddia etmesem de iç denetçilerin çok iyi yöneticiler olacaklarını düşünüyorum. Çünkü sistematik çalışırlar, kurum içi ve dışı düzenlemeleri bilir ve talip ederler, belirli bir metodoloji ile iş görürler ve bu metodoloji son derece evrenseldir, araştırmacıdırlar, dikkatlidirler ve makul şüpheciliğe sahiptirler. Risk algıları gelişmiştir. Sürekli proje mahiyetinde denetimler yürüttüklerinden, planlama, yürütme ve kontrol fonksiyonları gelişmiştir. Görev yaptıkları şirket ya da sektör ile ilgili iyi uygulamaları bilirler. Kurumlarının süreçlerine makro düzeyden bakabilir ve sorunları rahatlıkla görebilirler.

Bu nedenle mükemmel birer yönetici adayıdırlar. Elbette bu söylediklerim risk odaklı çalışan, en az 5-6 sene iç denetim tecrübesine sahip, okumayı seven, çalışkan, sertifikasyonlar ile kendisini geliştiren ve mesleki disipline sahip kişiler için geçerlidir.

Öte yandan, daha önce de belirttiğim üzere yönetici pozisyonları için bazı zayıf yönleri de güçlendirmek gereklidir.

İç denetçiler, fazlasıyla risk odaklıdırlar. Gelir süreçlerinden ziyade gider ve masraf süreçleri üzerinde daha fazla tecrübe sahibidirler. Kazanmak değil, kaybetmemek, fırsatlar değil tehditler üzerine bir düşünme ve analiz sistematiği geliştirmiş olabilirler. Politika ve prosedürleri, müşteri kazanmak veya satış yapmaktan daha önemli görmeleri bir karakteristikleridir. Pratik ve pragmatist değil, genellikle idealist ve mükemmeliyetçi tutumlar sergilerler. Karar verme süreçleri uzun sürebilir. Risk yönetiminde iyi olduklarından, kriz yönetimi konusunda zayıf olabilirler. Proaktif düşünce tarzı büyük bir avantajdır, ancak bu bazen Türkiye gibi kaotik yapılarda icra süreçlerinde donup kalmaya, reaksiyonların gecikmesine, işler planlandığı gibi gitmediğinde ipin ucunu kaçırmaya neden olabilir. En önemlisi de iletişim tarafı bazen sıkıntılı olabilir. Doğuştan iyi iletişimci değillerse, iletişim kurma ve sonuç almada sorun yaşayabilirler. Ekip yönetimi, denetlenenler ile olan ilişkiler ve üst yönetim ilişkileri açısından iyi bir performansa sahip olmayan iç denetçilerin, kendilerini bu alanda mutlaka geliştirmeleri gereklidir.

Dolayısıyla yönetici pozisyonları için iç denetçiler uygun adaylardır ama bazı yönlerini güçlendirmeleri gerekir. Bu amaçla belirli bir program çerçevesinde kendilerini geliştirebilirler. İyi haber şudur: İç denetçiler kendilerini iyi birer yönetici haline getirebilirler. Kumaşları buna fevkalede uygundur.

Burada iç denetçilere önerim önce yönetim tarafında başarılı olup olamayacaklarını analiz etmelerdir. Burada kendini tanıma büyük önem taşır. Örneğin bankacılık sektöründe iç denetim ve iç kontrol birimlerinden Şube görevlerine geçiş çok yaygındır. Şubecilikte Müdür adayları olan bu kişiler, eğer kişilikleri bu göreve uygun değilse bocalarlar. Bazı insanlar Şube Müdürlüğü ve Yöneticiliği gibi görevler için uygun değildir. Dışa dönüklük, satış ve pazarlamaya yatkınlık, iyi iletişim becerileri ve operasyonu motive edip, kontrol altına alacak bir yöneticilik becerisi herkeste bulunmaz. Yönetici adayı kişilik ve karakteri itibariyle iç denetim tarafında çok başarılı iken, yönetici tarafında başarılı olamayabilir. Böyle durumlarda, mutlaka konu değerlendirilmeli ve gerekiyor ise denetim tarafında kalmaya ve kaçış yok ise bu tür görevlere hazırlık yapmaya çalışılmalıdır. Hatta iç denetim kariyerine devam etmek isteyenler, kurum değişikliğini dahi düşünmelidirler.

Kişi kendisini analiz ettiğinde, bazı özelliklerini geliştirip iyi bir yönetici olabileceğine inanıyor ise hangi alanda yönetici olmak istediğine karar vermeli ve bu yönde çalışmalıdır. Örneğin bazı dışa dönük, iletişim becerisi doğuştan gelişmiş, pazarlama ve satış alanlarına yatkın kişiler, genellikle Bankacılıkta Şubeler/Bölge Müdürlükleri/Merkez Pazarlama/Satış birimleri veya reel sektörde ise kendi şirketlerinin satış pazarlama bölümlerinde görev alabilirler. Sayısal yönü güçlü, muhasebe ve finans konularına ilgili, denetimde bu alanlarda ayrı bir keyif alan kişiler ise mali süreçler ile ilgili yöneticilik görevlerine hazırlanabilirler. Operasyon yönü güçlü, bir operasyonu yönetmek, yönlendirmekten keyif alan “doğuştan yönetici” ler ise, her tür yönetsel görevde başarılı olabilirler. Örneğin iç denetim birimlerinde müdürler, supervisorlar, ekip liderleri yönetmekten keyif aldıklarını ve başarılı olduklarını fark ederlerse, operasyon yönetiminde de kendilerini yetiştirmek kaydıyla başarılı olabilirler.

Kişinin kendisini analiz etmesi sonucu, yöneticilik için başarılı olabileceğini görmesi ve bu alanda çalışmak istemesi halinde, aşağıdaki çalışmaların yapılmasını öneriyorum:

• Yönetim, organizasyon, liderlik ile ilgili kaliteli okumalar yapılması,
• Kişilik envanterleri hakkında bilgi edinilmesi, kendini ve başkalarını tanıma konusunda yetkinlik kazanılması,
• Profesyonel iletişim becerilerinin geliştirilmesi, çatışma yönetimi, ikna, müzakere teknikleri gibi alanlarda eğitim almak, tecrübe kazanmak,
• Strateji konusuna ilgi duymak ve bu konuda kendisini okuma ve vaka analizleri ile bilgilendirmek,
• Yönetim için görev alınması planlanan alan ile ilgili okumalar yapmak, tecrübeli yöneticiler ile fikir alış verişi yapmak, deneyimleri öğrenmek, insanları dinlemek ve tavsiyelerini almak
• Yönetim için görev alınması planlanan alan ile ilgili yüksek lisans, sertifika veya eğitim programlarına katılmak,
• Bulunulan sektör ile ilgili araştırma ve okumalar yapmak, çalışılan kurumun farklı süreç ve fonksiyonları ile ilgili de bilgi edinmeye çalışmak, kurumsal sorunlara vakıf olmak,
• Kurum içi önemli liderler veya yöneticiler ile farklı ortamlarda bir araya gelip tanışmak, onlar ile iletişim kurmak, onların dikkatini çekecek projeler ve fikirler üretmek ve karşılık beklemeksizin bunları paylaşmak,
• Rakipleri ve uygulamalarını takip etmek, uluslararası uygulamaları takip etmek,
• Özellikle teknoloji alanında gelişmeleri yakından takip etmek, yapay zekanın, blockchain ve nesnelerin interneti kavramlarının gelecekte iş dünyasına olan etkilerini anlamak, yorumlamak, tahmin etmeye çalışmak,
• Farklı iş insanları, liderler ve yöneticilerin biyografi ve otobiyografilerini okumak, buralardan ders almak, çıkarımlarda bulunmak.
• Mutlaka çalışılan sektör ve kurumun mali ve operasyonel bilgilerini, gelişmelerini, trendlerini, ekonomik parametrelerini, rakipler ile durumunu yakından takip etmek, asla ara vermemek,
• Sivil toplum örgütlerinde görev alarak projeler yürütmek ve liderlik/yönetim kabiliyetini artırmak için fırsatlar yakalamak, networking yapmak
• İyi bir linkedin profili oluşturmak, bu alanda gerekirse yardım almak,
• Youtube da ve linkedin de iş liderleri ve yöneticileri takip etmek, paylaşımlarını okumak, kendi alanınız için çıkarımlarda bulunmak,
• Yaratıcı düşünce, analitik düşünce ve beyinsel gelişimi desteklemek için matematik, bulmacalar, zeka oyunları, satranç, briç, go gibi konulara yönelmek.
• Bol fikir üretmek, statükoyu sürekli sorgulamak.

Bu konuların dışında da elbette ele alınması gereken konular olabilir. Yönetici adayı olan iç denetçiler, kendileri için uygun konuları ele alacak ve yöneleceklerdir.

 

Yöneticilik geliştirilebilir bir beceridir. Bir sanattır, bazılarına göre bir bilimdir. Bence hepsidir. Bu nedenle de çok değerlidir. Ülkemizde iyi yönetici yetişmiyor. İç denetçiler sahip oldukları yetkinlikleri doğru kullanabilir ve kendilerini geliştirebilirlerse, bu alanda çok başarılı olabilirler.

 

İç denetimden yönetime geçiş benim çok önem verdiğim bir konu. Konuyla ilgili sorularınız olur ise, lütfen bana iletiniz. Bu konu ile ilgili bir You Tube videosu çekmeyi planlıyoruz, sorularınıza da bu videodan cevap vermek isterim. Beni linkedin den takip ederseniz, bu konuda yazacağım yazıları da ilk elden okuma şansınız olacaktır.

 

Dr. Bertan Kaya – Linkedin Hesabı