Ülkeleri, kurumları ve şirketleri yöneten tüm liderlerin artık bir sağ, birde sol kolu olması gerekiyor. Sağ kol; inovasyon ve strateji konusunda uzman, vizyoner bir danışman, sol kol ise risk yönetimi konusunda uzman diğer bir danışman olmalı. Bunlara Chief Risk Advisor ve Chief Innovation & Strategy Advisor (havalı olsun diye böyle yazdım, aslında stratejiden sorumlu baş danışman ve riskten sorumlu baş danışman) diyebilirsiniz.
Ülke/kurum/Şirket içinde çeşitli veri kaynaklarından gelen veri, diğer yöneticilerin görüşleri ve bu iki danışmanın analizleri ve mesleki sezgileri sonucunda önerileri stratejik karar almada esas teşkil etmeli. Ayrıca bu iki danışman, lideri ve birbirlerini de dengelemeli. Risk iştahı gereğinden fazla yüksek veya düşük olan liderler, bu şekilde dengelenmiş olurlar. Danışmanlık yaptığım tüm Yönetim Kurulları’na CEO’larını/Genel Müdürlerini desteklemek için böyle bir yapı önermeye başladım. Bu şekilde en azından üst seviye kararlarda, inovasyon, strateji ve riskin bir sesi olabilir, şirket içi operasyonel icradan bağımsız olarak daha sağlıklı yapılır, liderler, alacağı her kararın inovasyona, stratejilere ve risklere yönelik etkisini ölçüp biçmiş olur. Bu yapı ile, güçlendirilmiş bir liderlik karar mekanizması ortaya çıkmış oluyor.
Bu danışmanların illa ki şirket/kurum içinden olması veya şirkette/kurumda devamlı istihdam edilmesine de gerek yok. Bu kadrolar dışarıdan uzmanlar ile doldurulabilir. Ancak uzmanlarda inovasyon, strateji ve risk alanlarında yetkinlik ve tecrübeye ek olarak tercihen sektör bilgisi de aranmalıdır. Ülke liderleri için elbette birden fazla strateji ve risk yönetimi danışmanına ihtiyaç vardır.
Birlikte çalışma yaptığım pek çok şirket/kurumda gördüm ki, Yönetim Kurulu, CEO veya Genel Müdüre strateji danışmanı veya uzmanı olarak destek veren değerli insanlar çalışıyor. Pek çoğu da sektör bilgisi son derece iyi olan danışmanlar. Ancak burada bir hata var, o da şu ki, sadece sektör bilgisi yetersiz kalıyor. Neden derseniz, sektörün komple hatalı olduğu veya işletme körlüğü içinde olduğu konular, bir sektörün zafiyetleri aynen o şirkete de taşınmış oluyor, ki çoğunlukla bir sektörde şirketler dışarı değil, birbirlerindeki iyi uygulamalar baktıklarından, bu kapalı benchmark ortamından inovasyon veya farklılaşmaya dayalı strateji çok nadir çıkıyor. Daha çok basit ürün ARGE’leri veya ÜRGE’leri ortaya koyulabiliyor. Risk deseniz, bu danışmanların son derece teknik bir konu olan risk yönetiminden zaten pek haberleri olmuyor.
Bu nedenle, önerdiğim bu pozisyonlarda inovasyon, strateji ve risk yönetimi uzmanlığı ve tecrübesi birinci koşul olmalı. Sektör bilgisi bir artı olarak değerlendirilebilir ama ön veya tek koşul olmamalı.
Yeni dönemde, ki biz buna yapay zeka veya VUCA dönemi diyoruz. İnovasyon tabanlı stratejik yönetim ve risk yönetimi odaklı icra (execution) iki temel yönetsel felsefe olacak. Bu konuda şu yazıma göz atabilirsiniz (Risk Odaklı Yönetim).
Yeni dönemde ülke liderlerinin/CEO’ların/kurum liderlerinin araba sürerken yerine göre gaza (inovasyon temelli stratejik yönetim), yerine göre vitese (risk yönetimi) ve yerine göre fren-uyarı mekanizmalarına (iç denetim, iç kontrol) ihtiyaçları var. Bu anlamda organizasyonlarda iç kontrol ve iç denetimin belirli olgunlukta var olduğunu söylemek mümkün. Öte yandan inovasyon temelli stratejik yönetim ve risk yönetimi oldukça ihmal edilen ve destek gereken alanlar. Bu noktada liderlerin başdanşmanları olarak; chief strategic advisor ve chief risk advisor pozisyonları anlam kazanıyor.
Ne dersiniz, sizce böyle ikili bir danışman yapısı ile liderler çok daha etkili sonuçlar elde edebilirler mi?