Amerika’ya gitmek istiyorsunuz. Check in için bankoya gittiniz. Bankodaki görevli size ilginç bir teklifle geliyor. Sizin biletiniz ekonomi sınıfı. Bu uçuşta ekonomi sınıfı yok. Ancak Amerika yerine Çin’e uçarsanız, size business class tan bilet verebilirim diyor. Ne cevap verirdiniz?
“Hayır lütfen biletim üzerinden işlem yapın, tabi ki olmaz” derdiniz değil mi?
Ancak iş dünyasında pek çok şirket, Amerika’ya gitmesi gerekirken, business class konforu ile Çin’e uçuyor.
Ne demek istiyorum?
Şirketler günü kurtarmaya, kısa vadede büyüyüp şişmeye, rakipleri ile kıran kırana fiyat rekabetine, kısa vadede başarı sağlamaya o kadar odaklılar ki, uzun vade umurlarında bile değil. Uzun vadeli hedefler belirlenmek ve zorlanmak yerine, kısa vadeli hedefler belirleyip, konforlu taktikler, yönetim uygulamaları ve sistemleri ile sonuca ulaşmaya çalışıyorlar.
Diğer bir ifade ile, sadece yakın geleceğe odaklanıp, uzun geleceği göz ardı ediyor, yakın geleceği taktikler ile şekillendirirken, uzun vadede strateji üretmeyi başaramıyor, ya da düşünmüyorlar bile. Bu aynen yukarıdaki benzetmede yaptığım gibi yanlış bir uçakta business sınıfta uçmaya benziyor. Kısa vadede büyük bir haz, rahatlık duyulur, ama uçak indiği anda, havalimanında Çince levhaları gördüğünüz anda acı gerçekle yüzleşilir.
Böyle durumlarda yolcular genelde kendileri hariç herşeyi suçlarlar; kule, pist, kaptan, hava koşulları, vd. Ama bu makro ve mikro faktörlerin hiç biri suçlu değildir. Suçlu o uçağa binme kararı veren yolcudur. Yani hissedarlar ve yönetim kurulları. Kaptan (CEO) sizi sadece istediğiniz yere götürmüştür. Eğer kaptana bir yer, bir hedef belirtmediyseniz, ya da size havalimanında yapılan teklifi kabul ettiyseniz, tek suç sizdedir.
Birlikte çalıştığım yönetim kurullarında hep şunu söylerim; iyi taktikler, kötü bir stratejiyi telafi etmez. Kısa vadede başarı, doğru yolda olduğunuzu göstermez. Kendinizi Çin’de buluverirsiniz. Bu nedenle ülkemizde ve dünyada pek çok kurum ve kuruluş, Çin’de buluyor kendisini.
Strateji uzun vadelidir. Sizin geleceği şekillendirmenize, en kötü uyumlu olmanıza hizmet eder. Taktik kısa vadelidir. Stratejiye bağlı olmayan başıboş taktikler, sizi ancak kısa vadede yolda tutar. Ancak yol doğru mudur, ana hedef doğru mudur buna bakmaz. Sadece yolda tutar.
Ülkemiz ve dünyada, taktik sevdalısı çok şirket var. Taktik kolaydır. Hızlı üretilir, biraz yaratıcılık ve kriz yönetimi becerisi yeterlidir. Strateji uzun vadelidir, belirlenmesi ve üretmesi zordur, veriye dayanır, bilim olduğu kadar sanattır. Strateji veri, tecrübe, öngörü ve sezginin kombinasyonunu gerektirir, taktik daha basit sezgisellik veya tecrübeler ile üretilebilir.
Taktik gereksiz değildir elbet, stratejiyi taktikler ile uygulamak gerekir. Ama taktik öncül değil ardıldır. Önce strateji ortaya koyulur, ana hedef belirlenir. Sonra taktikler ile o hedefe doğru giden yolda kalınmaya çalışılır. Şirketlerimiz, kurumlarımız ve kuruluşlarımız gelecekte var olmak istiyorlarsa, startejik düşünmeyi öğrenmek zorundalar. Hatta ülkeler de. Taktik yönetilen ülkeler, mutlaka zayıflar ve diğer ülkelerden geri kalır. Şirketler de böyledir.
Fiyat rekabeti taktiktir. Reklam taktiktir. Kampanya taktiktir. Kalite kontrol taktiktir. Kriz yönetimi taktiktir. Farklılaşma ve inovasyon stratejidir. Mavi okyanus bulmak stratejidir. Toplam kalite yönetimi stratejidir. Risk yönetimi stratejidir.
Aradaki farkı görebilmek uzun vadede sürdürülebilir olarak var olmak demektir.