Ülkemizde büyük olanların bir kısmı hariç, şirketlerimizin %95′i stratejik yönetilmiyor. Hedefler, KPI’lar  belirlemek, bu hedefleri ve KPI’ları takip etmekten bahsetmiyorum. Bu işin bir kısmı. Peter Drucker’ ın 1960′larda ortaya attığı Amaç/Hedeflerle Yönetim modelinin uygulaması. Pek çok kişi bunu stratejik yönetim sanıyor.

 

Ya da bazı işletmeler, dışarıdan aldıkları danışmanlık hizmetleri ile bir stratejik plan hazırlıyor ve biz stratejik yönetim uyguluyoruz diyor. Stratejik plan hazırlamış olmak stratejik yönetim yapılıyor anlamına gelmiyor, ancak en önemli bileşeni. Stratejik yön çizme ve takip imkanları sağlıyor.

 

Stratejik yönetim; işletmenin kendisine belirlediği vizyon ve misyon dahilinde uzun dönemde var olabilmesi, sürdürülebilir rekabet üstünlüğü ile piyasa koşulları bağlamında hedeflenen tatmin edici karlılığı sağlayabilmesi amacıyla, dış çevre koşullarına uygun stratejiler belirleyip, eldeki üretim kaynaklarının (doğal kaynaklar, insan kaynakları, sermaye, altyapı, hammadde, vs.) etkili ve verimli olarak kullanarak amaçlarına ulaşması olarak tanımlanabilir.

 

Bu stratejik yönetimin sözlük tanımı. Gerçekte ise stratejik yönetim VUCA ve Endüstri 4.0 dünyasında var olma ya da yok olma seçimidir. Eskiden stratejik yönetim eksikliği konjonktürel veya mikro yönetsel etkiler ile yumuşatılıyor, işletmeler ayakta kalabiliyor, hatta büyüyebiliyordu. Şimdi konjonktürün kendisi, başlı başına bir risk haline geldi. Böyle fırtınalı bir denizde, iyi kaptan yetmiyor, çağın en son teknolojik donanımları, navigasyon cihazları, verileri gerekiyor.

 

Stratejik değil, konjonktürel yönetilen şirketler geçmişte büyüdü, bir kısmı kar etti, çoğu da başarısız oldu. Konjonktüre hızlı tepki veren, reaktif de olsa, piyasaya kabul edilebilir ürün ve hizmetleri, uygun maliyet ile sunanlar başarılı oldu. Ancak şimdi bu dönem bitiyor. Stratejik düşünemeyen, yönetemeyen, icrasını strateji ile uyumlandırmayan hiç bir yapı ayakta kalamaz. İçinden geçtiğimiz dönemde stratejik yönetim, var olma ya da yok olma seçiminin kendisi haline geldi.

 

Dünyaca ünlü uluslararası yönetim danışmanlık şirketi Bain & Company 1993′den beri iş dünyasına yönelik bir anket düzenliyor. Adı Management Tools & Trends. Yani Yönetim Araçları ve Trendleri anketi. Bu ankete gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerden, pek çok farklı sektörden, pek çok farklı büyüklükte şirketin yöneticileri katılıyor. Bu anketi son derece değerli kılıyor. Yönetim trendlerini anlamakta benim sürekli faydalandığım bir anket.

 

Ankete 2017 senesinde 1268 yönetici katılmış. 1993′den 2017 senesine kadar dünyada yönetim araç ve tekniklerinin popülerliği bir hayli değişmiş gözüküyor. Ancak 2000′den bu yana, stratejik yönetimin önemli unsuru olan stratejik planlama hep ilk 4′te kalmış. 2017′de ise birinci sıraya oturmuş. Bu şaşırtıcı bir sonuç mu derseniz, asla değil. İçinden geçilen dönemde, stratejik yönetim araçları; sisli, puslu, fırtınalı denizlerde bir pusula, bir güvence görevi görmekte. Belirsizlik ve değişimin tavan yaptığı ve süreklilik kazandığı böyle bir dönemde yöneticiler sarılacak bir araç arıyorlar. Stratejik yönetim ve ona bağlı yönetsel araçlar bu dönemde böylesi yol gösterici araçlar olarak görülüyor.

 

Yine Bain & Company anketinde, yönetim trendlerine baktığımızda, son derece ilginç konuların ilk beşte yer aldığını görmekteyiz. Bunların ilki insan kaynaklarının güçlendirilmesi, insanların komuta kontrol mekanizmaları ile değil, yetkilendirme, yetki devri ve insiyatif alanları açma ile yönetilmesi. Çünkü Y kuşağı oyunun artık içinde ve farklı bir yönetsel yaklaşım kabul görmüyor.

 

İkinci konu, benim bir önceki yazımda da ele aldığım kültür. Kültürün en az strateji kadar önemli olduğu düşünülüyor. Kurumsal kültür üzerinde çalışmaya başlamak gerekiyor.Diğer tüm konular ise tedarik zincirinin kabiliyetlerinin artırılması, dijital dönüşüm, kaynakların stratejik önceliklere göre kullanılması ile rekabet avantajları sağlanması.

 

Yani işletmelerde insan kültür ve teknoloji boyutu ön planda tutularak, tedarik zinciri üzerinde teknolojik dönüşüm sağlanıp, rekabet avantajı kazanılarak stratejik yönetim uygulanması ön plana çıkıyor.

Peki, stratejik yönetime geçmez, konjonktürel yönetim ile devam edersek ne olur?

 

Konjonktür iyi gittiği müddetçe, ki sonsuza kadar  iyi gitmez, var olabilir ancak olası siyasi, ekonomik ve sosyal krizlerde dibe vurursunuz. Hele de bir rekabet avantajınız ya da farklılığınız yok ise, mutlaka yıkıcı rekabetin, düşen talebin veya dış şokların pençesinde şirketinizi kaybedebilirsiniz. Kısa vadede var olabilseniz dahi, bu teknoloji yıkım döneminde, uzun vadede konjonktürel yönetim ile var olmak imkansız gözüküyor.

 

İşe stratejik yönetimin ne olduğunu Yönetim Kurulu seviyesinde tartışarak ve uygulamak için kurum içi farkındalık kazandırarak başlamak gerekiyor. Bu kavramı artık ders veya iş dünyası kitapları arasından çıkartıp, uygulamaya alma vakti geldi.