İç denetimin danışmanlık rolü kafa karıştırıyor. Hem denetim hizmeti alan şirket ve kurumlar, hem de iç denetçiler açısından bu rolün netleştirilmesi gerekiyor.

 

İç denetimin tanımı, “İç denetim, bir kurumun faaliyetlerini geliştirmek ve onlara değer katmak amacını güden bağımsız ve objektif bir güvence ve danışmanlık faaliyetidir. İç denetim, kurumun risk yönetim, kontrol ve yönetişim süreçlerinin etkililiğini değerlendirmek ve geliştirmek amacına yönelik sistemli ve disiplinli bir yaklaşım getirerek kurumun amaçlarına ulaşmasına yardımcı olur” bu rolün sınırlarını tanımlamış gibi gözükmektedir.

 

Tanım, iç denetimin; risk yönetim, kontrol ve yönetişim süreçlerinin etkililiğini değerlendirme ve geliştirme odaklı bir bakış açısını ortaya koyduğundan, danışmanlık görevlerinin de bu unsurlar çerçevesinde yapılandırılmasının uygun olacağına işaret etmektedir.

 

Tam da bu noktada, bazı kafa karışıklıkları ortaya çıkmaktadır. Dışarıdan iç denetim hizmeti verdiğim, ya da iç denetim fonksiyonları oluşturmalarına yönelik danışmanlık yaptığım şirket ve kurumlardaki yönetim kurulları, üst yöneticiler ve iç denetçilerin bu kafa karışıklıklarını sıklıkla tecrübe ettiklerine şahit oldum.

 

Bu kafa karışıklıkları, genellikle şu konular ile ilgili oluyor:

• İç denetim birimi olarak, danışmanlık rolü kapsamında ne tür görevleri üstlenebiliriz?

• Üstlendiğimiz görevlerin bağımsızlık ve tarafsızlığımıza gölge düşürmemesi veya UMUÇ’ a aykırı olmamasını nasıl sağlarız?

• Şirket üst yönetimi olarak, iç denetçilerden denetin dışında nasıl faydalanırız?

• Yönetim Kurulu olarak, iç denetçilere, denetim dışında nasıl görevler verebiliriz? Bunun sınırı ne olmalı?

• Görevlerde icrai sorumluluk sınırı nedir?

• İç denetçilere, risk yönetim, kontrol ve yönetişim süreçlerinin dışında alanlarda da danışmanlık görevleri verilebilir mi? Bunun kapsamı ve sınırı ne olabilir?

Bu konuda genellikle görüşüm, iç denetçilerin kendilerini sınırlamadan, kurumun ihtiyaç duyacağı tüm konuları ile ilgili (tabi yetkinlikleri mevcut ise, geliştirilebilir ya da dışarıdan sağlanabilir ise) danışmanlık görevleri üstlenebilecekleri yönünde. Bu iç denetim sektöründe oldukça iddialı bir yorum, farkındayım. Genellikle, meslek örgütü tarafından sınırlandırılmış, kati kurallar ile çerçevesi çizilmiş, standartlar ile tanımlanmış bir alan var ve bu yorum bir miktar bu sınırlamanın dışına çıkıyor.

 

Öte yandan görüşüm odur ki, iç denetim “iç denetim” için yapılmaz. İç denetim “şirket ya da kurum ihtiyaçları” doğrultusunda ve kurum faydasına yapılır. Şirketinizin, bir konuda size ihtiyacı var ise, o konuda yetkinseniz, en kötü ihtimalle yetkinliğinizi artırıp hizmet verebilecekseniz vermelisiniz. Tek koşul, icra,i sorumluluk almamaktır. Belirli bir konuda araştırma yapmak, rapor hazırlamak, proje ekiplerine katılıp görüş bildirmek, eğitim vermek, sunum yapmak, bir çalıştay yönetmek veya dış uzmanları araştırıp önermek, bağımsızlık ve tarafsızlığı zedelemez. İcrai sorumluluk olarak tanımlanamaz.

 

Zaten bir şirkette çoğu konu risk yönetimi, kontrol ve yönetişim ile alakalıdır, kesişir veya kapsar. Bu bağlamda iç denetçiler şirketlerinde pek çok farklı konuda danışmanlık yapabilirler. Bunlardan bazı örnekleri sizler ile paylaşıyorum:

 

• Alacak yaşlandırma sürecinin iyileştirilmesi,

• Maliyet muhasebesi sisteminin oluşturulması veya rehabilitasyonu,

• ERM modeli seçimine ve uygulanmasına yönelik görüş ve önerileri bildirmek,

• ERP seçimi ve uygulama çalışmalarına proje ekip üyesi olarak katılmak ve görüş bildirmek, risklere karşı uyarmak, kontrol noktalarının ERP üzerine sağlıklı bir şekilde aktarımını sağlamak,

• Personel turnover oranlarını analiz etmek ve turnover yüksek ise bu soruna çözüm aramak,

• Şirketin üretim planlama ve üretim süreçlerini “yalın” felsefesi ile gözden geçirmek ve hız, verimlilik ve kaliteyi artıracak önerilerde bulunmak,

• Şirket öneri sisteminin oluşturulmasına katkı sağlamak,

• Yönetim Kurulu’ na yönetişim süreçlerini iyileştirmek için yardımcı olmak,

• Yeni bir teknoloji ile ilgili araştırma yapmak ve yatırım kararına katkı sağlamak için BT Birim Yönetimine görüş vermek,

• Bordro ve maaş ödemeleri sürecinin en iyi uygulamalara uygunluğuna yönelik bir benchmark çalışması yürütmek,

• Şirketin tüm dış hizmet alımları için hizmet standartlarını belirleyen ekipte danışman olarak yer almak,

• Şirketin ürün, süreç, pazar veya teknolojik inovasyon düzeyini artırmaya yönelik alternatifleri araştırmak, bir eğitim ve danışmanlık programını önermek,

• Şirketin yeniden yapılanma çalışmalarında, risk yönetimi, kontrol ve yönetişim konularına ek olarak, daha yatay, hızlı ve verimli bir yönetim ve organizasyon yapısı için görüşleri bildirmek

 

Bu ve benzeri pek çok konu, iç denetçiler tarafından talep edildiğinde, gönül rahatlığı ile icra edilebilecek danışmanlık görevleridir. Ayrıca iç denetçiler, Yönetim Kurulu, üst yönetim ve operasyonel yönetim ile görüşerek, anketler düzenleyerek, kurumun sorun ve ihtiyaç alanlarını tespit ederek, bu alanlara yönelik danışmanlık görevlerini iç denetim planlarına dahil edebilirler.

 

İç denetçiler, denetçi oldukları kadar birer kurum içi danışmandır. Bu yönlerinin, özellikle ülkemizde biraz ihmal edildiğini görüyor ve tüm iç denetçileri kurum içinde daha aktif bir anlayışla ve cesaretle danışmanlık hizmeti vermeye davet ediyorum.

 

Danışmanlık görevleri de en az iç denetim görevleri kadar değer katıcı ve önemlidir.